Przykrycie budynku mieszkalnego

Dach – czyli co?

Dachem nazywa się górną część budynku, której zadaniem jest przykrycie go i ochrona między innymi przed wpływami atmosferycznymi. Dach składa się z konstrukcji nośnej (czyli tych elementów, które przenoszą ciężar dachu na ściany budynku. W przypadku tradycyjnych budynków konstrukcją nośną jest tak zwana więźba dachowa. W budynkach o średniej wielkości wykonana jest zwykle z elementów drewnianych, do większych stosuje się konstrukcje stalowe czy żelbetonowe) oraz pokrycia. Pokrycie to zewnętrzna warstwa dachu, najbardziej narażona na działanie warunków pogodowych. Używa się zarówno pokryć tradycyjnych, takich jak strzecha, jak i współczesnych systemów pokryć zawierających membrany izolacyjne i warstwy wodoodporne. Pokrycie wykonane może być z następujących materiałów: słomy, trzciny, dranicy, gontu, łupka, blachy, papki, eternitu, nylonu dekarskiego czy dachówek. Wykorzystany materiał zależy między innymi od strefy klimatycznej, w jakiej znajduje się budowany dom, lokalnego stylo oraz planu architektonicznego budynku. Również kąt nachylenia dachu uzależniony jest od lokalnych uwarunkowań oraz konkretnego projektu.

Elementy składowe dachu

Głównymi częściami, z których składa się dach, są:
więźba dachowa, połać dachowa, kalenica, kosz, okap, naroże dachowe, naczółek oraz przyczółek. Poza tym wyróżnić można także podbitkę, komin, wyłaz, okno dachowe, ławę kominiarską, instalację odgromową, bariery przeciwśniegowe i odwodnienie dachu, czyli system specjalnych rur i rynien.

Kształt dachu

To, jaki kształt przyjmie dach uwarunkowane może być zarówno względami estetycznymi (dach ozdobny, dach kopulasty, mansardowy itp.), jak i uwarunkowaniami klimatycznymi (np. dachy dwu- lub czterospadowe). Ze względu na kształt wyróżnić możemy:
dach czterospadowy, dwuspadowy, hełmowy, kopulasty, krążynowy, mansardowy, naczółkowy, namiotowy, pilasty, pogrążony, półszczytowy, pulpitowy, stożkowy, szedowy i wieżowy.

Czym są dachówki?

Dachówka to specjalistyczny wyrób budowlany, wykorzystywany do wykonywania pokryć dachowych. Może ona, w zależności od potrzeby, przyjmować różne kształty i rozmiary. Do krycia kalenic, czyli krawędzi dachu utworzonej na przecięciu połaci dachowej oraz szczytów dachów stosowane są na przykład dachówki o odpowiednim kształcie, zwane gąsiorami.

Podział dachówek

Podziału dachówek dokonać można na podstawie materiału użytego do ich produkcji. Wyróżnia się:

– dachówki ceramiczne, do wykonania których używa się gliny ceglarskiej. Ten typ podzielić można dodatkowo na dachówki naturalne (wykonywane z surowej gliny, o porowatej i matowej powierzchni; używa się ich głównie na dachach w obiektach zabytkowych), dachówki angobowane (pokrywane płynna glinką z dodatkiem barwników w odcieniach czerwieni, brązu, miedzi i innych) oraz dachówki glazurowane (czyli pokryte bezbarwnym bądź kolorowym szkliwem, dzięki czemu ich powierzchnia jest lśniąca);
– dachówki cementowe – czyli wykonane z zaprawy cementowej;
– dachówki szklane – wykonane ze szkła;
– dachówki wykonane z innych materiałów.

Innego podziału dachówek dokonać można na podstawie procesu produkcji. Są to:
– dachówki ciągnione – formowane poprzez obróbkę taśmy gliny ceglarskiej w specjalnych dachówczarkach. Wyróżnia się dachówki holenderki (z przekrojem poprzecznym w kształcie litery S), dachówki karpiówki (płaskie dachówki wyposażone na swojej dolnej stronie w specjalny występ służący do zawieszania ich na łacie), dachówki zakładkowe (wyposażone z jednej strony w jeden bądź dwa żłobki, z przeciwnej zaś odpowiednio w jeden lub dwa występy, nad którymi umieszcza się wypukłą falę, która przykrywa miejsce bocznego połączenia dachówek),
– dachówki tłoczone – formowane przez prasowanie gliny ceglarskiej w specjalnych formach. Podzielić je można na dachówki marsylskie (dachówki wyposażone w zakładki z każdej strony, wymagające ze względu na szczelne połączenie zakładkami niewielkiego zakładu rząd na rząd), dachówki mnich i mniszka (dachówki składające się z dwóch segmentów – dachówki dolnej zwanej mniszką, oraz dachówki górnej zwanej mnichem) oraz dachówki rzymskie (stosowane w budynkach narażonych na silne działanie wiatru, na przykład w różnego rodzaju wieżach, w tym kościelnych).

Obecnie coraz więcej firm produkuje dachówki cementowe ze specjalnej zaprawy barwionej w masie. Pomimo tego, że dachówki cementowe są zazwyczaj szersze od ich ceramicznych odpowiedników, dachy wykonany przy ich użyciu niewiele się od siebie różnią pod względem wizualnym. Pokryć dachówkami dokonuje się na dachach stromych, gdzie kąt nachylenia połaci przekracza 31 stopni. Kąt ten uzależniony jest od typu dachówki, najniższe pochylenie dopuszczalne jest tylko dla układanej w podwójną koronkę karpiówki, dachówek zakładkowych i marsylskich. Pozostałe typy wymagają większego kąta nachylenia połaci. W celu zapewnienia bezpiecznego i łatwego dostępu do kominów umieszczonych na stronnych dachach montowane są specjalne stopnie i ławy kominiarskie.